Fit olmak uğruna ruh sağlığınızdan olmayın: Ortoreksiya nedir?

Modern çağda sağlıklı ömür ve beslenme üzerine artan şuur, birtakım bireylerde takıntılı davranışlara dönüşebiliyor. Bu davranışların başında ise “Ortoreksiya Nervoza” ismi verilen ve sağlıklı beslenmeye yönelik saplantılı niyet kalıpları geliyor. Birinci defa 1997 yılında Dr. Steven Bratman tarafından tanımlanan bu rahatsızlık, yeme bozuklukları ortasında giderek daha fazla dikkat çekiyor. Görünürde zararsız üzere duran fakat vakitle bireyin toplumsal ömrünü, psikolojisini ve fizikî sıhhatini tehdit eden bu durum hakkında bilinmesi gereken pek çok kritik bilgi bulunuyor.

Temel Özellikleri:

• Yiyeceklerin doğallığına, katkı unsuru içerip içermediğine saplantılı biçimde odaklanmak.

• Kalori ya da kilo odaklı değil; besinin “temiz” ve “sağlıklı” olup olmamasına odaklanmak.

• Sağlıksız olarak kabul edilen yiyecekleri tüketince ağır suçluluk duygusu hissetmek.

• Sağlıksız olduğunu düşündüğü şahıslarla tıpkı sofrada yemek yemekten kaçınmak.

• Beslenme kurallarına uymadığı vakitlerde korku ve gerilim yaşamak.

ORTOREKSİYA BELİRTİLERİ

Ortoreksiya’nın kimi belirtileri şunlardır:

1. Gıda Takıntısı:
   Sürekli besin içeriklerini okuma, katkı unsuru araştırma, organik olmayan yiyeceklerden kaçınma.

2. Sosyal İzolasyon:
   Kendi belirlediği yeme kurallarına uymayan arkadaş etrafından uzaklaşma ya da toplumsal ortamlarda yemek yememe.

3. Suçluluk ve Korku:
   Sağlıksız sayılan yiyecekleri yediğinde çok pişmanlık duyma ve telafi etme eforu.

4. Zayıflama Değil, Arınma Hedefi:
   Amaç kilo vermek değil, bedeni “temiz” tutmak, toksinlerden arındırmak.

5. Zaman ve Güç Kaybı:
   Günün büyük kısmını ne yiyeceğini planlayarak, hazırlık yaparak ya da yiyecekleri arayarak geçirmek.

SEBEPLERİ NELERDİR?

• Mükemmeliyetçilik: Denetim arayışı ve her şeyin en doğrusunu yapma isteği.

• Toplumsal Baskılar: Toplumsal medyada daima idealize edilen “sağlıklı yaşam” algısı.

• Gıda Endişeleri: GDO, katkı unsuru, şeker üzere bileşenlerden abartılı biçimde kaçınma.

• Kontrol Arayışı: Hayatın denetim edilemeyen alanlarına karşı, beslenme üzerinde tam kontrol kurma isteği.

RİSKLERİ NELERDİR?

• Besin Eksiklikleri: Çok kısıtlama sonucu vitamin, mineral eksiklikleri oluşabilir.

• Sosyal ve Ruhsal Meseleler: Yalnızlık, depresyon, dert bozuklukları ortaya çıkabilir.

• Yeme Bozukluklarına Geçiş: Ortoreksiya, anoreksiya yahut bulimiya üzere başka yeme bozukluklarına taban hazırlayabilir.

• Fiziksel Zayıflık: Yetersiz güç alımı nedeniyle bağışıklık sistemi zayıflayabilir.

NASIL TEDAVİ EDİLİR?

1. Farkındalık: Kişinin bu davranışların sıhhatsiz olduğunu kabul etmesi gerekir.

2. Uzman Yardımı: Psikolog, psikiyatrist ve beslenme uzmanından takviye alınmalıdır.

3. Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Takıntılı niyet kalıplarının fark edilmesi ve değiştirilmesi için tesirlidir.

4. Beslenme Eğitimi: Tüm besin kümelerinin istikrarlı halde tüketilmesi gerektiği öğretilmelidir.