Uranüs’ün uydusu Miranda için şaşırtıcı okyanus keşfi

Son araştırmalar, Uranüs‘ün uydusu Miranda‘nın yüzeyinin altında bir okyanus barındırabileceğini öne sürüyor. Bu şaşırtan bulgu, Miranda’nın tarihi ve bileşimi hakkındaki birçok varsayıma meydan okuyor. Birebir vakitte uyduyu, Güneş Sistemi’nde potansiyel olarak ömrü sürdüren ortamlara sahip birkaç seçkin cisim ortasında sokuyor.

Johns Hopkins Uygulamalı Fizik Laboratuvarı’ndan gezegen bilimci Tom Nordheim ve çalışma grubuna nazaran, Miranda üzere küçük bir cismin içinde okyanus bulunma mümkünlüğü oldukça şaşırtıcı. Takıma nazaran bu durum, gezegen sistemimizin uzak köşelerinde dahi hayat barındırabilecek ortamlar olabileceğini gösteriyor.

Voyager 2 ile başlayan gizem

1986 yılında Voyager 2 uzay aracı tarafından çekilen imajlar, Miranda’nın güney yarım küresinde epey alışılmadık jeolojik yapıları gözler önüne serdi. Yüzeyi dik yamaçlarla çevrili çukurlar, sırtlar ve çatlaklarla dolu olan Miranda, bu karmaşık yapısıyla adeta bir “Frankenstein” yapıtı üzere. Birçok araştırmacı bu tuhaf yapıların gelgit kuvvetleri ve uydu içindeki ısınmanın bir sonucu olduğundan şüpheleniyor.

Çalışma kapsamında araştırma takımı, Voyager 2 manzaralarını tahlil edere uydunun iç yapısının nasıl olabileceğine dair bir model geliştirildi. Yüzeyde gözlemlenen çatlaklar, sırtlar ve başka eşsiz yapıların modelle test edilmesi sonucunda Miranda’ın 100-500 milyon yıl önce yüzeyinin altında geniş bir okyanus bulunduğu sonucuna ulaşıldı. Araştırmaya nazaran, bu okyanus yaklaşık 100 kilometre derinliğe sahipti ve 30 kilometreden daha kalın olmayan bir buz katmanıyla örtülüydü.

Miranda’nın yarıçapının yalnızca 235 kilometre olduğu göz önüne alındığında okyanus, uydunun neredeyse yarısını dolduruyordu. Araştırmacılara nazaran Miranda’nın içindeki ısının ana kaynağı, Uranüs’ün öbür uyduları ile olan yerçekimsel etkileşimler. Bu çeşit etkileşimler uydunun yapısını adeta bir lastik top üzere şekillendirerek iç sıcaklığı artırıyor. Jüpiter’in uyduları Io ve Europa ortasındaki rezonans üzere, Miranda ve komşu uyduları da bir vakitler emsal bir rezonansa sahipti. Bu rezonans, uydular ortasında sistemli gelgit kuvvetlerinin meydana gelmesine, hasebiyle ısının oluşmasına neden oldu.

Zaman içinde bu rezonans bozuldu ve Miranda’nın iç yapısı soğumaya başladı. Lakin, araştırmacılar Miranda’nın iç yapısının henüz büsbütün donmadığını düşünüyor. Araştırmacılar, iç okyanusun büsbütün donmuş olması halinde yüzeyde daha fazla çatlak olacağını belirtti. Bu da Miranda’nın hala soğumakta olduğunu ve şu anda bile yüzeyinin altında bir okyanus olabileceğini gösteriyor.

Enceladus ile paralellik

Miranda’nın bir okyanusa sahip olacağı kestirim edilmiyordu. Küçük boyutu ve yaşlılığıyla bilim insanları onun donmuş bir buz topu olacağını düşünüyorlardı. Oluşumundan arta kalan ısının uzun vakit evvel dağıldığı varsayılıyordu. Lakin uzay, varsayımları gülünç bir biçimde bozacak bir ortam.

Örneğin, Cassini uzay aracı 2004 yılında Enceladus‘a ulaşmadan evvel birçok bilim insanı uydunun donmuş bir buz ve kaya topu olduğunu düşünüyordu. Lakin Satürn’ün uydusu Enceladus, bilim insanlarının kestirimlerini aksine çevirerek jeolojik olarak etkin bir uydu olduğunu kanıtladı. Enceladus’un yüzeyinden püsküren su buharı ve buz parçacıkları, gezegenimizin ötesinde ömür araştırmaları için umut verici bir amaç haline geldi. Hatta Enceladus şu anda Dünya dışında yaşam arayışında birincil hedef.