Anoreksiya ile mücadele! Yeme bozuklukları nasıl başlıyor?
Yemek yemekten korkmak, daima kilo verme takıntısı yaşamak yahut vücut algısında bozukluk hissetmek… Anoreksiya nervoza ve öbür yeme bozuklukları, sadece fizikî sıhhati değil, ruhsal istikrarları de altüst eden önemli hastalıklardır.
Anoreksiya Nervoza Nedir? Belirtileri Nelerdir?
Anoreksiya nervoza, kişinin kilo alma endişesiyle çok kısıtlayıcı bir diyet uygulaması, yemek yemekten kaçınması ve beden algısında önemli bozukluklar yaşamasıyla karakterize bir yeme bozukluğudur.
Anoreksiya nervozanın en yaygın belirtileri şunlardır:
Aşırı kilo kaybı ve zayıf olmasına karşın kendini kilolu hissetme
Yemek yemeyi reddetme yahut çok kısıtlama (çok az kalorili diyetler uygulama)
Aynada daima olarak kendini inceleme ve beden çizgilerini eleştirme
Sürekli kalori hesaplama ve yiyeceklerden kaçınma
Düşük tansiyon, halsizlik, baş dönmesi, saç dökülmesi, tırnak kırılması üzere fizikî belirtiler
Duygusal olarak depresyon, anksiyete ve toplumsal geri çekilme
Bu belirtiler, kişinin fizikî sıhhatini önemli formda tehdit edebilir ve tedavi edilmediğinde ölümcül sonuçlar doğurabilir.
Yeme Bozuklukları Nasıl Ortaya Çıkar?
Anoreksiya nervoza ve öteki yeme bozuklukları tek bir sebepten ortaya çıkmaz. Çoklukla genetik, ruhsal, toplumsal ve çevresel faktörlerin bir ortaya gelmesiyle gelişir.
1. Ruhsal Faktörler
Kişinin ruhsal yapısı, yeme bozukluklarının en büyük nedenlerinden biridir.
Mükemmeliyetçilik: Kişi kendisinden çok beklentiler içinde olabilir ve daima olarak “kusursuz” görünme isteği taşıyabilir.
Düşük özgüven: Kendi vücudu hakkında daima olumsuz niyetler geliştiren bireylerde yeme bozuklukları daha yaygındır.
Depresyon ve anksiyete: Korku bozukluğu, depresyon ve obsesif-kompulsif bozukluk (OKB) üzere ruhsal hastalıklar yeme bozukluklarına yer hazırlayabilir.
Travmalar: Çocukluk periyodunda yaşanan travmalar, zorbalık yahut aile içi şiddet üzere durumlar kişinin yeme alışkanlıklarını olumsuz etkileyebilir.
2. Toplumsal ve Kültürel Etkiler
Modern toplum, bilhassa genç bayanlar üzerinde büyük bir “ince olma” baskısı yaratmaktadır.
Sosyal medya ve hoşluk algısı: İdealize edilen “mükemmel beden” kavramı, bireylerin kendilerini yetersiz hissetmesine neden olabilir.
Moda ve diyet kültürü: Daima olarak zayıflığı teşvik eden diyet sanayisi, sıhhatsiz kilo verme tekniklerini tanınan hale getirebilir.
Aile ve etraf baskısı: Ailesinden yahut arkadaş etrafından “Kilo aldın!”, “Daha fit olmalısın!” üzere yorumlar duyan bireyler, vakitle yeme alışkanlıklarını kısıtlamaya başlayabilir.
3. Genetik ve Biyolojik Faktörler
Araştırmalar, yeme bozukluklarının genetik yatkınlığa sahip olabileceğini göstermektedir.
Aile geçmişi: Ailesinde anoreksiya yahut bulimia geçmişi olan bireyler, yeme bozukluğu geliştirme konusunda daha yüksek risk taşır.
Beyin kimyası: Serotonin ve dopamin üzere nörotransmitterlerin dengesizliği, yeme bozukluklarını tetikleyebilir.
Hormonal değişimler: Bilhassa ergenlik devrinde yaşanan hormonal dalgalanmalar, bireyin yeme alışkanlıklarını ve beden algısını etkileyebilir.
Anoreksiya Nervoza Nasıl Tedavi Edilir?
Anoreksiya ve başka yeme bozuklukları, ruhsal ve fizikî sıhhati tehdit ettiği için kesinlikle uzman takviyesi gerektirir.
1. Bilişsel Davranışçı Terapi (CBT)
Anoreksiya tedavisinde en tesirli formüllerden biri CBT’dir.
Kişinin beden algısını değiştirmesine, yemekle olan alakasının düzeltilmesine ve korkularını yönetmesine yardımcı olur.
2. Beslenme Terapisi ve Diyetisyen Desteği
Vücudun sağlıklı bir formda tekrar beslenmeye alışması için uzman bir diyetisyenle çalışmak değerlidir.
Aşamalı olarak sağlıklı kiloya ulaşmayı sağlayan bir beslenme programı uygulanmalıdır.
3. Aile ve Küme Terapileri
Kişinin ailesinin de bilinçlendirilmesi ve destekleyici bir ortam yaratılması düzgünleşme sürecinde büyük rol oynar.
4. Tıbbi Tedavi ve Hastane Yatışı (Ağır Olaylar İçin)
Ciddi kilo kaybı ve hayati risk taşıyan durumlarda hastane yatışı gerekebilir.
Vücut elektrolit istikrarı bozulduğunda tıbbi takviye sağlanmalıdır.
Anoreksiya nervoza ve öteki yeme bozuklukları, yalnızca kilo verme takıntısı değil, önemli ruhsal ve fizyolojik sonuçları olan hastalıklardır. Erken teşhis ve gerçek tedavi ile uygunlaşmak mümkündür. Şayet siz yahut bir yakınınız yeme bozukluğu belirtileri gösteriyorsa, kesinlikle uzman yardımı alınmalıdır.
