Intel, batmak için çok büyük olabilir: ABD, kurtarma planları yapıyor

ABD’nin en büyük çip üreticilerinden Intel‘in mali durumuna yönelik kaygılar, Washington’da dikkatle takip ediliyor. Aktarılanlara nazaran Intel’in finansal durumu berbata gitmeye devam ederse ABD’li yasa yapıcılar, şirkete destek sağlama seçeneklerini gündeme alacak. Bu mümkün yardım paketi, Intel’in evvelce yararlanacağı açıklanan ve 2024 sonuna kadar en az 8,5 milyar dolar alması beklenen CHIPS Yasası kapsamının ötesine geçecek.

Nedir bu “Batmayacak kadar büyük” ?

“Batmayacak kadar büyük” yahut “too big to fail” söylemi, bilhassa finans ve ekonomik alanlarına aşina olanların duyduğu bir terim. Bu tabir, kimi büyük şirketlerin yahut finansal kuruluşların çok değerli ve büyük oldukları için batmalarına müsaade verilemeyeceği manasına geliyor.

Bu tıp kuruluşların çöküşü, iktisat üzerinde büyük olumsuz tesirler yaratacağı için hükümetler yahut merkez bankaları tarafından kurtarma müdahaleleriyle desteklenir. Örneğin, 2008 global finansal krizinde kimi büyük bankalar için bu siyaset benimsenmişti. Tarihinin en makûs devrinden geçen Intel için de görünüşe nazaran bu müdahaleler gerektiğinde uygulanacak.

Intel’i kurtarmak

ABD’li yasa yapıcılar Intel’in batmasının önüne geçecek tedbirler üzerinde sessizce tartışırken şimdi bunların sırf ihtiyati önlem amacıyla sürdürüldüğünü belirtmek gerekiyor. Intel, 2024 üçüncü çeyrek yarar davetinde yüksek ölçüde ziyan açıklasa da gelirleri beklenenin üstündeydi. Intel, halihazırda 1968′deki kuruluşundan bu yana en değerli tekrar yapılanma süreçlerinden birini yürütüyor.

Intel’in ABD için taşıdığı stratejik önem, bu tartışmaların gerisinde yatan temel neden olarak öne çıkıyor. ABD, Çin ile ileri teknoloji alanında global liderlik uğraşı verirken, Intel’in hem çip tasarımı hem de üretimi yapan tek Amerikan şirketi olması büyük bir avantaj sağlıyor. AMD ve Nvidia üzere öbür ABD merkezli yarı iletken devleri sırf çip tasarımı yapıyor; üretim ise diğer firmalara yaptırılıyor.

Intel’in başarısız olması durumunda ABD, en gelişmiş çiplerini üretmek için Tayvanlı TSMC ve Güney Koreli Samsung üzere yabancı şirketlere bağımlı hale gelecek. Her ne kadar bu iki şirketin ABD’de üretim tesisleri bulunsa da, bu tesislerin toplam üretim kapasitesi epey hudutlu. Ayrıyeten, TSMC ve Samsung’un ana merkezlerinin bulunduğu Tayvan ve Güney Kore, Çin’e olan yakınlıkları nedeniyle stratejik risk taşıyor.

Intel’in iflasının istenmemesinin bir öteki kıymetli nedeni de şirketin ABD ekonomisine sağladığı katkı. 2023 yılında 40 milyar doları aşan ihracat geliri ile ülkenin en büyük ihracatçıları ortasında yer alan Intel, ABD Savunma Bakanlığı’nın Secure Enclave programı aracılığıyla ordu için ileri teknoloji çipler üretiyor. Ayrıyeten, iş gücü bakımından da değerli bir rol oynayan Intel, son devirlerde 16.000’den fazla çalışanını işten çıkarmasına karşın hala 120.000’den fazla bireye istihdam sağlıyor.

Tüm bunlara ek olarak siyaset yapıcıların Beyaz Saray’ın 2008 yılında Chrysler ve General Motors için yaptığı nakit yardımlarına çekimser yaklaşıyor. Bunun yerine, hükümetin özel bölüm birleşmelerini teşvik edebileceği belirtiliyor. Ne de olsa Arm ve Qualcomm’un Intel’in bir kısmını ya da tamamını satın almakla ilgilendiğine dair kimi söylentiler var, lakin birtakım uzmanlar Intel’i parçalamanın kimseye yararı olmayacağını söylüyor.

Intel’in durumu gelecekte nasıl şekillenir bilinmez; lakin şirket, 18A üretim sürecinde ilerlemeye devam ediyor. Firma şimdi çok büyük üretim mutabakatlarına imza atmış olmasa da şirket, Amazon ve başka iki şirketin yeni jenerasyon yarı iletkenleri için bu teknolojiyi kullanmayı taahhüt ettiklerini açıkladı.