Kök hücre tedavisi ile ilk kez insanlarda görme yetisi geri kazandırıldı

Dünyada bir birinci olan kök hücre tedavisiyle, görme kaybı yaşayan dört kişinin görme yetisi geri kazandırıldı. Japonya’da Osaka Üniversitesi’nden uzmanlar tarafından geliştirilen ve şimdi deneme etabında olan bu tedavinin, kornea hasarı bulunan şahıslarda başarılı sonuçlar verdiği açıklandı.

Kök hücre nakli yapılan ileri derecede görme bozukluğu olan üç kişinin görüşlerinde bir yıldan uzun müddettir devam eden değerli iyileşmeler kaydedildi. İleri derecede görme bozukluğu olan dördüncü bir kişi de görme yetisinde güzelleşme yaşamış, lakin bu iyileşmelerin uzun periyodik olmadığı belirtildi.

Yeniden programlanmış hücreler

Bu dört hasta, gözün şeffaf yüzeyi olan korneadaki hasarları uygunlaştırmak için tekrar programlanmış kök hücrelerle yapılan tedaviyi deneyimleyen birinci şahıslar oldu. Uzmanlar tedavinin inançlı göründüğünü lakin daha geniş kapsamlı klinik çalışmaların yapılması gerektiğini belirtiyor.

Kornea, gözdeki limbal halkada yer alan kök hücreler sayesinde kendini yenileyebilir. Fakat limbal kök hücre eksikliği (LSCD) olarak bilinen durumda, bu yenileyici kök hücreler azalır yahut büsbütün tükenir. Bu durum, korneanın üzerinde yara dokusunun birikmesine ve nihayetinde körlüğe yol açar. Travma, otoimmün hastalıklar ve genetik faktörler de LSCD’ye neden olabilir.

Öte yandan LSCD tedavileri ise epeyce sonludur ve çoklukla hastanın sağlıklı gözünden alınan kök hücrelerin naklini içerir. Lakin her iki göz etkilendiğinde bu tekniği uygulamak ne yazık ki mümkün olmuyor. Organlarını bağış edenlerden alınan kornea nakilleri ise alıcıların bağışıklık sistemi tarafından reddedilebiliyor.

Tedavi tesirinin anında gösterdi

Çalışma grubu ise kök hücre tedavisinde farklı bir sistem kullanarak uyarılmış pluripotent kök (iPS) hücrelerini tercih etti. Sağlıklı bir bağışçıdan alınan kan hücreleri, embriyonik gibisi bir duruma dönüştürüldü ve daha sonra korneal epitel hücreleri haline getirildi. Hazırlanan bu epitel hücre katmanı, hastaların kornealarındaki yara dokusu temizlendikten sonra gözün üzerine yerleştirildi.

Nakil sonrasında yapılan iki yıllık müşahedeler, tedavinin büyük yan tesirlere yol açmadığını gösterdi. Hiçbir hastada tümör oluşumu görülmedi ve bağışıklık sistemi nakil edilen hücrelere saldırmadı. Tedaviyi geliştiren uzmanlardan Kapil Bharti, bu sonuçların itimat verici olduğunu fakat tedavinin güvenliği konusunda daha fazla nakil yapılması gerektiğini söz etti.

Nakillerden sonra, dört alıcının da görüşlerinde anında iyileşme ve LSCD’den etkilenen kornea alanında azalma görüldü. Güzelleşmeler, bir yıllık müşahede müddeti boyunca hafif aksine dönüşler gösteren bir alıcı hariç hepsinde devam etti. Bilim insanları tedavi görme güzelleşmesinin tam olarak neye bağlı olduğunu şimdi anlamadıklarını söz ediyor. Nakil edilen hücrelerin alıcının korneasına tutunup çoğalmış olabileceğini yahut nakil öncesi yapılan yara dokusu temizliğinin bu güzelleşmeye katkıda bulunmuş olabileceği düşünülüyor.