Sessiz katil: Trans yağların vücuda verdiği büyük zararlar!
Günümüzde pek çok hazır besin, daha uzun raf ömrüne sahip olması ve lezzetinin artırılması hedefiyle trans yağ içermektedir. Fakat trans yağlar, beden için en ziyanlı yağ cinslerinden biri olup kalp hastalıkları, obezite, diyabet ve hatta kansere yol açabilecek önemli sıhhat meselelerine neden olmaktadır.
Trans yağlar, iki farklı formda ortaya çıkar: Doğal trans yağlar ve yapay (endüstriyel) trans yağlar.
Doğal trans yağlar, hayvansal eserlerde (süt, tereyağı, kırmızı et vb.) doğal olarak az ölçüde bulunur.
Yapay trans yağlar ise, bitkisel sıvı yağların hidrojenle işlenerek katı hale getirilmesiyle üretilir ve insan sıhhati için son derece ziyanlıdır.
Özellikle hazır ve işlenmiş besinlerde trans yağ kullanımı, raf ömrünü uzattığı ve maliyeti düşürdüğü için besin kesiminde epey yaygındır. Lakin bu yağlar, sıhhat açısından büyük riskler taşımaktadır. Pekala, trans yağlar hangi besinlerde bulunur ve sıhhatimize nasıl ziyan verir?
Trans Yağlar Hangi Besinlerde Bulunur?
Trans yağ içeren yiyecekler çoklukla işlenmiş ve paketli besinlerdir. En yaygın trans yağ kaynakları şunlardır:
Margarin ve katı yağlar: Hidrojenasyon süreciyle sertleştirilen margarinler trans yağ içerir.
Fast food eserleri: Kızartılmış patatesler, hamburger ekmekleri, tavuk nugget’lar ve gibisi fast food eserleri çoklukla trans yağ içerir.
Hazır pastane eserleri: Kruvasan, poğaça, donut, çörek üzere eserler uzun müddet taze kalabilmesi için trans yağ içerebilir.
Atıştırmalıklar: Cipsler, krakerler ve patlamış mısır üzere işlenmiş atıştırmalıklar trans yağ içerebilir.
Paketlenmiş ve dondurulmuş besinler: Pizza, börek, milföy hamuru, kurabiyeler ve hazır yemekler trans yağ açısından güçlü olabilir.
Çikolata kaplamalı eserler ve kremalar: Şekerlemeler, kahvaltılık gevrekler ve kremalı dolgulu bisküviler de trans yağ içerebilir.
İpucu: Ambalajlı besinlerin içeriğini denetim ederek “hidrojene yağ” yahut “kısmen hidrojene yağ” ibarelerini gördüğünüzde dikkatli olun, zira bunlar trans yağ içerdiğinin göstergesidir.
Trans Yağların Ziyanları Nelerdir?
Trans yağların ziyanları bilimsel olarak kanıtlanmıştır ve pek çok sıhhat meselesine direkt katkıda bulunmaktadır. İşte en büyük ziyanları:
1. Kalp ve Damar Hastalıklarına Neden Olur
Trans yağlar, “kötü kolesterol” (LDL) düzeyini yükseltirken, “iyi kolesterol” (HDL) düzeyini düşürür.
Damar sertleşmesine neden olarak kalp krizi ve felç riskini artırır.
Yapılan araştırmalar, trans yağ tüketen bireylerin kalp hastalığına yakalanma riskinin %30-40 daha yüksek olduğunu göstermektedir.
2. Obeziteyi ve Kilo Artışını Tetikler
Trans yağlar bedende çok daha güç parçalanır ve direkt yağ hücrelerine dönüşür.
Metabolizmayı yavaşlatarak kilo alımına neden olur.
Göbek ve bel etrafında yağlanmayı artırır.
3. Tip 2 Diyabet Riskini Artırır
İnsülin direncine neden olarak kan şekeri düzeylerini sistemsiz hale getirir.
Diyabet hastalarının durumunu kötüleştirir ve kan şekeri denetimini zorlaştırır.
4. Kansere Yol Açabilir
Trans yağların uzun periyodik tüketimi, bedende inflamasyonu artırarak kanser hücrelerinin oluşumunu teşvik eder.
Özellikle kolon, göğüs ve prostat kanseriyle ilişkili olduğu bilinmektedir.
5. Beyin Sıhhatini Olumsuz Etkiler
Trans yağlar, beyin işlevlerini olumsuz etkileyerek Alzheimer ve demans (bunama) riskini artırır.
Hafıza ve öğrenme yeteneğini azaltarak zihinsel işlevleri geriletebilir.
6. Bağışıklık Sistemini Zayıflatır
Vücutta kronik iltihaplanmaya neden olur ve bağışıklık sisteminin düzgün çalışmasını pürüzler.
Hastalıklara karşı bedeni daha savunmasız hale getirir.
Trans Yağlardan Nasıl Korunabiliriz?
Paketlenmiş besinlerin etiketlerini dikkatlice okuyun. “Kısmen hidrojene yağ” yahut “hidrojene bitkisel yağ” ibaresi varsa o eserden kaçının.
Margarin yerine tereyağı yahut zeytinyağı üzere doğal yağları tercih edin.
Fast food ve kızartılmış yiyecekleri mümkün olduğunca az tüketin.
Evde yemek yaparken sağlıklı pişirme formüllerini tercih edin (ızgara, buğulama, haşlama).
Hazır atıştırmalıklar yerine kuruyemiş, meyve ve doğal besinler tüketin.
Öneri: Dünya Sıhhat Örgütü (WHO), günlük trans yağ tüketiminin toplam kalorinin %1’ini geçmemesi gerektiğini belirtmektedir. Bu oran, günlük en fazla 2-2.5 gram trans yağ tüketimi manasına gelir.
Trans yağlar, sıhhatimizi tehdit eden en tehlikeli besin bileşenlerinden biridir. Bilhassa kalp hastalıkları, obezite, diyabet ve kansere yol açma potansiyeli nedeniyle mümkün olduğunca uzak durulması gerekir. Sağlıklı bir hayat için doğal yağları tercih etmeli, işlenmiş ve paketlenmiş besinlerden kaçınmalıyız.
