Yapay zeka 2030’a kadar milyonlarca ton elektronik atık üretecek

Yapılan yeni bir çalışmaya yapay zeka bölümünün süratle gelişmesi, global çapta elektronik atık ölçüsünü önümüzdeki yıllarda değerli ölçüde artırabilir. Bilim beşerlerine nazaran mevcut durum devam ederse 2030 yılında yapay zeka kaynaklı elektronik atık ölçüsü, günümüze nazaran 1000 kat artış gösterecek.

Yapay zekanın atık sorunu büyüyor

2023 yılında sadece 2.600 ton olan yapay zeka kaynaklı elektronik atık ölçüsünün, 2030‘da 2,5 milyon tona ulaşabileceği varsayım ediliyor. Bu sayı, 2030 yılında dünyanın 8,5 milyarlık varsayımı nüfusunun her birinin yaklaşık iki iPhone’u çöpe atmasına muadil. Çalışma, 2030’a kadarki sürede toplamda 5 milyon tondan fazla atık birikebileceğini öngörüyor. 2022 yılında global çapta 62 milyon tonluk e-atık üretilmişti.

Yapılan tahlillere nazaran bu büyüme, yapay zeka uygulamaları için kullanılan donanımların sıklıkla güncellenmesini gerektiriyor ve bu durum mevcut aygıtları süratle geçersiz kılıyor. Kullanılmayan aygıtlarda, kurşun ve krom üzere sıhhate ziyanlı metaller bulunurken, geri dönüştürülebilecek altın, gümüş ve platin üzere kıymetli metaller de mevcut. Bilim insanları bu metallerin geri dönüştürülmesinin, e-atık ölçüsünü azaltmada tesirli bir yol olduğunu belirtiyor.

Çalışmada araştırmacılar, büyük lisan modeli çıkarımı, eğitimi ve bilgi sürece misyonları için tasarlanan en yeni Nvidia platformunun tartısının, üretken yapay zekanın değerli ölçüde “malzeme ağır bir sektör” olduğunu gösterdiğini söyledi. Temelinde bu durumu mevcut yapay zeka çip pazarının yüzde 80’ine hakim olan Nvidia’nın CEO’su da açıklamıştı. CEO Jensen Huang, iki yıl evvel 32kg ve 35.000 kesim olan GPU sistemlerinin artık 600.000 modül ve 1.360 kg düzeyine geldiğini söylüyor.

ABD ve Çin ortasındaki çip kısıtlamaları e-atığı artırabilir

ABD’nin Çin’e gelişmiş GPU çiplerinin satışına getirdiği kısıtlamalar, Çin’de eski model sunucuların kullanımına yol açarak süreç verimliliğini düşürebilir. Çalışmada, ABD’nin gelişmiş çip modeli Nvidia H100’ün Çin’e ihracatına müsaade verilmeyen özellikler içerdiği, bunun yerine daha güçsüz olan H800 modelinin satılabildiği belirtiliyor. Bu tıp sınırlamalar, Çin’de daha fazla fizikî sunucuya gereksinim duyulmasına yol açarak e-atık ölçüsünü artırıyor.

Çalışmada, yapay zeka kaynaklı e-atığın azaltılması için döngüsel ekonomi modeline geçişin global e-atık ölçüsünü yüzde 86 oranında azaltabileceği öneriliyor. Bu model, yapay zeka donanımlarının ömrünü uzatmayı, eskiyen modüllerin düşük performans gerektiren uygulamalarda yine kullanılmasını, daha verimli algoritmalar geliştirmeyi ve çiplerin verimliliğini artırmayı kapsıyor.